Kosova'nın Avrupa Konseyi’ne üyelik başvurusu, bu yıl da 13-14 Mayıs tarihlerinde Lüksemburg’da yapılacak olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi toplantısının resmi gündeminde yer almadı. Ancak Sırp medyası diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberine göre, bu konu 14 Mayıs Çarşamba günü "diğer konular" başlığı altında son anda gündeme alınabilir. Bir konunun resmi gündeme alınması, toplantı öncesi yapılan diplomatik temaslar ve lobicilik faaliyetlerine bağlı olarak şekilleniyor. N1’in aktardığına göre, hazırlık toplantılarında yeterli sayıda bakanın destek sinyali vermediği durumlarda, o konu genellikle gündeme dahil edilmiyor. Kosova, Avrupa Konseyi’ne üyelik başvurusunu Mayıs 2022’de yapmıştı. Mart 2023’te Avrupa Konseyi, bu başvuruyu değerlendirme amacıyla Parlamenter Meclis’e iletti. Parlamenter Meclis ise Nisan 2024’te başvuruyu desteklediğini açıklamış ve Bakanlar Komitesi’ne Kosova’nın üyeliğini onaylaması çağrısında bulunmuştu. Avrupa Konseyi’nin yürütme organı olan Bakanlar Komitesi, üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşuyor ve yılda bir kez toplanıyor. Bu organ, kararlarını toplantıya katılan bakanların üçte iki çoğunluğuyla alıyor. Ancak üyelik gibi hassas konular, kalıcı temsilciler (büyükelçiler) düzeyinde de ele alınabiliyor ve bu durumda karar oy birliğiyle alınmak zorunda.

Kosova Demokratik Enstitüsü’nden (KDI) Eugen Cakolli, Meclis’in kurucu oturumunun üst üste onuncu kez başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından yaptığı açıklamada, yaşananların artık sıradan bir usul ihlali değil, sürecin açık şekilde “ele geçirilmesi” olduğunu söyledi. Cakolli, kurucu oturumda gizli oylama gibi istisnai bir prosedür başarısız olduğunda, kural gereği açık oylamaya geçilmesi gerektiğini belirtti. Bu kurala uyulmamasının ve özellikle geçici başkanlık gibi sınırlı bir role sahip kişi tarafından bu ilkenin ihlal edilmesinin ciddi bir sorun teşkil ettiğini vurguladı. “Kurallar açıktır. Geçici yetkilerle donatılmış bir makamın, oturumu tek taraflı olarak askıya alması, özellikle gündemden sapıldığı bir noktada, kabul edilemez bir durumdur.” dedi Cakolli. Cakolli, oturumun bu şekilde defalarca kesintiye uğramasının, demokratik işleyişi sekteye uğrattığını ve halkın iradesini temsil eden Meclis’in işlevselliğini zayıflattığını da sözlerine ekledi.

Topluluklardan seçilen milletvekili Elbert Krasniqi, Meclis’in kurulması ve siyasi tıkanıklığın aşılması yönünde çağrıda bulundu. Sırp olmayan toplulukları temsil eden milletvekillerinin oylamaya hazır olduğunu belirten Krasniqi, Meclis’in kurulması ve hükümet kurma sürecinin ilerlemesi için yalnızca birkaç oyun eksik olduğunu ifade etti. “Biz, Sırp olmayan topluluklardan oluşan grup olarak bu tıkanıklığın sona ermesinden yanayız. Oyumuzu kullanıyoruz, sadece birkaç milletvekilinin daha oy kullanması gerekiyor. Meclis kurulacak ve hükümet kurma sürecinin bir sonraki aşamasına geçeceğiz.” dedi. Krasniqi, içinde bulunulan durumun daha yaratıcı çözümler gerektirdiğine dikkat çekerek, “Önerilerini sunmak herkesin hakkı. Ancak mevcut durumda oy kullanmaktan ve süreci ilerletmekten başka bir çözüm göremiyorum.” ifadelerini kullandı.

Kosova Meclisi’nin kurulmamasıyla ilgili gelişmeler sürerken, Guxo listesinden seçilen milletvekili Donika Gërvalla, muhalefeti sert şekilde eleştirdi. Gërvalla, muhalefetin tutumunun Meclis’in kurulmasını engellediğini ve bunun toplumda ciddi rahatsızlık yarattığını belirtti. “Bugün, kurumların anlamsız şekilde kilitlenmesini aşmak ve Meclis’in kurulmasıyla başlamak için bir girişimde daha bulunduk. Bu engel kabul edilemez. Yarattığı rahatsızlık göz ardı edilmemeli; muhalefet kendi milletvekillerine oy hakkını engellememeli,” dedi Gërvalla. Muhalefetin bu tavrının başka motivasyonlara dayandığını öne süren Gërvalla, çözüm için birçok öneri sunduklarını ama "pazarlıklar yapmadıklarını" vurguladı: “Pazarlıklar çözüm getirmez. Biz alternatifler sunduk ama kurumların kurulması pahasına siyasi pazarlık yapmaya hazır değiliz.” Erken seçimleri hedeflemediklerini, ancak zorunlu hâle gelirse bundan da kaçınmayacaklarını ifade eden Gërvalla şunları söyledi: “Vatandaşı tekrar sandığa göndermek istemeyiz. Ancak süreç tıkanırsa erken seçimden kaçınmayız. Umuyoruz ki Pazartesi günü akıl galip gelir ve bu tıkanıklık son bulur.”

Kosova'nın Geleceği için İttifak (AAK) partisinden milletvekili Time Kadrijaj, Vetëvendosje Hareketi'ni (VV) siyasi oyunlarla Meclis’i oyalamakla suçladı ve partinin bu manevralar için yeterli desteğe sahip olmadığını söyledi. Kadrijaj, VV’nin aday ismi sunmadan komisyon kurulması için oy istediğini belirterek şöyle konuştu: “Bir komisyon kurulması için oy istiyorlar ama ortada bir aday ismi yok. Bu siyasi oyunlara yetecek oyları da yok. Eğer yaklaşımlarını değiştirmezlerse, bu tamamen VV’nin bir siyasi manevrasıdır.”

Kosova Demokratik Birlik Partisi (LDK) milletvekili Hykmete Bajrami, Meclis'in onuncu kuruluş oturumunun başarısız olmasının ardından basına açıklamalarda bulundu. Bajrami, gizli oylama yönteminin hukuki ve anayasal bir ihlal olduğunu vurguladı. Bajrami, Vetvendosje partisinin stratejisini değiştirdiğini ve Albulena Haxhiu’nun ismini oylamaya sunmak yerine gizli oylama talep ettiğini belirtti. Ancak bu stratejinin hukuka ve anayasaya aykırı olduğunu şu sözlerle ifade etti: “Şu anda Vetvendosje Hareketi, Albulena Haxhiu’nun ismini oylamaya sunmak yerine, gizli oylama için bir komisyon öneriyor. Ancak bu yöntemi değiştirmek, daha önce tartıştığımız ve argümanlarla ortaya koyduğumuz şekilde, hukuki ve anayasal bir ihlaldir.”

Kosova Demokratik Partisi (PDK) lideri Memli Krasniqi, Albulena Haxhiu’nun 100. oylamada da seçilmeyeceğini belirtti ve Kosova Meclisi’nin böyle bir figürü başında görmek için layık olmadığını ifade etti. Krasniqi, Başbakan Albin Kurti’yi eleştirerek, Kurti’nin Meclis’in oluşumunu engellediğini çünkü gerekli oyları almadığını söyledi: “100. oylamada da Albulena Haxhiu seçilemeyecek çünkü bu Meclis, onu lider olarak hak etmiyor. Hükümetin kurulması için gerekli olan oyları almadığı için Albin Kurti, Meclis’i engelliyor. Bizim çağrımız, doğru adayın önerilmesi yönündedir, çünkü bu şekilde yalnızca Meclis’teki milletvekillerinin oylarını alabilecek bir aday çıkarılabilir.”

Kosova Meclisi’nin bugünkü 10. kuruluş oturumu yine başarısız oldu. Milletvekilleri Pazartesi günü yeniden toplanacak. Kosova Meclisi’nde düzenlenen kuruluş oturumda, oylama yönteminin açık oylamadan gizli oylamaya geçilmesi teklifi kabul edilmedi. Söz konusu teklif, oturumu yöneten Avni Dehari tarafından sunuldu. Ancak çoğu siyasi parti, bu adımı kabul edilemez olarak nitelendirerek teklifi reddetti. Yapılan oylamada, 54 milletvekili teklife “evet” dedi, sadece 1 milletvekili karşı çıktı, çekimser oy ise kullanılmadı. Sadece 4 dakika süren oturum yine kesildi ve Pazartesi günü saat 10:00’da devam edecek. 

Kosova Demokratik Partisi (PDK) milletvekili Rashit Qalaj, partisinin Vetëvendosje Hareketi’nin Meclis Başkanlığı adayı Albulena Haxhiu’ya oy verme konusunda tutumunu değiştirmeyeceğini açıkladı. Qalaj, oylamanın gizli yapılması durumunda dahi Haxhiu’nun adaylığını desteklemeyeceklerini belirtti. “PDK söz konusu olduğunda tutum nettir. Meclis Başkanlığı’na layık olmayan birine oy verilmez,” ifadelerini kullandı.

Kosova Demokratik Partisi (PDK) Genel Başkan Yardımcısı Vlora Çitaku, Meclis Başkanı seçimi için yapılacak oylamanın yine gizli oyla gerçekleştirilmesi halinde partilerinin bu sürece katılmayacağını açıkladı. Gazetecilere yaptığı açıklamada Çitaku, PDK’nın tutumunun değişmediğini belirterek, aynı oylama yönteminin tekrar edilmesi durumunda partinin tutumunun da aynı olacağını vurguladı. “PDK’nın tepkisi benzer olacaktır” ifadelerini kullandı Vlora Çitaku.